Gestrand, maar niet vergeten

Op 29 oktober 2024 is het exact een jaar geleden dat de orka Reveil aanspoelde op ons strand. Hij was niet het eerste grote aangespoelde zeezoogdier. Duik je even mee in het verleden?

Deel op

Het gebeurt wel vaker dat grote zeezoogdieren aanspoelen langs de Belgische kust. In de laatste 40 jaar waren het er heel wat. De bekendste was Valentijn van Sint-André, die in 1989 in Oostduinkerke aanspoelde. In 1994 strandden er drie potvissen tegelijk in Sint-Idesbald en ook één in Lombardsijde. Tien jaar later lag er weer een potvis op het strand van Koksijde en zelfs in Gent en Antwerpen kwamen er verdwaalde walvissen terecht. Maar ook in een ver verleden strandden er wel eens walvissen op onze stranden. In De Panne gebeurde dat in de nacht van 18 op 19 december 1954, dit jaar dus 70 jaar geleden.

70 jaar geleden …

In de nacht van 18 op 19 december 1954 spoelde een levende potvis aan op het strand van De Panne, ongeveer 300 meter voor de Franse grens. Het dier was bijna 17 meter lang werd opgemerkt door twee douaniers die het strand controleerden op smokkelaars. Ze dachten aan een neergestort vliegtuig, maar zagen plots de staart bewegen in het water.
Het nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje. De volgende dag al poseerden Pannenaars bij en op de inmiddels overleden potvis. Ook mensen uit de wijde regio kwamen, als ramptoeristen ‘avant-la-lettre’, de potvis bekijken.
Na een paar dagen barstte de buik van het dier open, wat een onverdraagbare stank veroorzaakte. Uiteindelijk was het een firma uit Torhout die het kadaver ontvleesde. Het skelet werd overgebracht naar het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, waar het tot op vandaag nog steeds tentoongesteld wordt in de walvissenzaal.

Reveil’s laatste reis: de orka die De Panne raakte

Waarnemingen van orka’s zijn in onze contreien eerder zeldzaam. In Europa komen ze vooral voor aan de kusten van Schotland en de noordkust van Spanje. Toch werd op 27 oktober vorig jaar dicht bij de kust van het Franse Wimereux een orka waargenomen. Twee dagen later dook hij rond 09.00u ’s ochtends op voor de kust van Koksijde, waar hij – dicht langs de kust – in de richting van De Panne zwom. De reddingsdienst probeerde het dier nog opnieuw diep in zee te krijgen, maar dat lukte niet. Rond 15.00u strandde de orka op het strand van De Panne en overleed er kort daarna. De jongvolwassen mannetjesorka van zo’n 6 meter lang kreeg de naam Reveil, omdat De Panne op dat ogenblik troosthoofdstad van Reveil was.
Orka’s leven in groep, maar jonge mannetjes verlaten op een gegeven moment de groep om een eigen groep te vormen. Misschien was dat ook het geval met Reveil, of misschien werd hij verstoten. De meest logische verklaring is echter dat de orka afdreef omdat hij ziek was. Om dat te checken, werd een autopsie uitgevoerd. Alhoewel het dier erg verzwakt was, kwam daar geen duidelijk ziektebeeld uit.
Zowel De Panne als Koksijde stelden zich kandidaat om het skelet van Reveil in de toekomst tentoon te stellen. De Panne in het provinciaal bezoekerscentrum Duinpanne, Koksijde in het Navigo museum naast Valentijn. Uiteindelijk hakte staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine de knoop door en komt het skelet van Reveil terug naar De Panne.